ความสำคัญของหนังสือเรียนรายวิชา

……….สื่อการเรียนรู้เป็นปัจจัยสำคัญอย่างหนึ่งต่อการจัดกระบวนการเรียนรู้ของผู้สอน เป็นเครื่องมือช่วยทำให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ได้ง่ายขึ้น ประหยัดเวลา ช่วยถ่ายทอดความรู้สึก ความคิดระหว่างครูผู้สอนกับผู้เรียน ช่วยสร้างความเข้าใจได้อย่างรวดเร็ว อีกทั้งยังช่วยให้จดจำได้อย่างถาวร ดังนั้น ในการจัดการเรียนรู้ครูผู้สอนจะต้องเปิดโอกาสให้ผู้เรียนทุกคนได้พัฒนาตนเองตามธรรมชาติและเต็มตามศักยภาพ สื่อการเรียนรู้จึงต้องมีความหลากหลาย อาจเป็นสื่อที่ผลิตขึ้นเอง สื่อธรรมชาติที่มีอยู่รอบตัว หนังสือเรียน สื่อเทคโนโลยี สื่อบุคคล รวมถึงนวัตกรรมและเทคโนโลยีทางการศึกษาต่างๆ ที่มีให้เลือกใช้มากมาย แต่ที่สำคัญจะต้องตระหนักเสมอว่าสื่อที่ดีควรเป็นสิ่งที่ช่วยกระตุ้นให้ผู้เรียนรู้จักการแสวงหาความรู้ด้วยตนเองได้

……....เราไม่อาจปฏิเสธได้เลยว่าการพิจารณาเลือกใช้หนังสือเรียนเป็นสิ่งสำคัญที่ไม่อาจมองข้าม เพราะหนังสือเรียนที่ดีมีคุณภาพ มีเนื้อหาสาระถูกต้องครบถ้วน เหมาะสมกับความสามารถและวัยของผู้เรียนในแต่ละระดับชั้น  จะสามารถกระตุ้นให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ พัฒนาทักษะ เสริมสร้างคุณธรรม จริยธรรม ค่านิยม และพัฒนาผู้เรียนให้มีคุณภาพบรรลุตามมาตรฐานและตัวชี้วัดที่หลักสูตรกำหนด  แม้หนังสือเรียนจะยังคงมีบทบาทสำคัญไม่ยิ่งหย่อนไปกว่าในอดีต แต่ผู้สอนพึงระลึกไว้เสมอว่าหนังสือเรียนไม่ใช่สูตรสำเร็จในการจัดการเรียนรู้ ดังนั้น จึงจำเป็นต้องรู้จักพิจารณาเลือกใช้สื่อการเรียนรู้ที่หลากหลายนำไปใช้ในการพัฒนาคุณภาพผู้เรียนให้ได้มาตรฐานจนเป็นที่ยอมรับของสังคมอย่างแท้จริง

……….แบบเรียนและแบบฝึกหัด  หมายถึง  สิ่งที่สร้างขึ้นเพื่อเสริมสร้างทักษะให้แก่นักเรียน  มีลักษณะเป็นแบบเรียนและแบบฝึกหัดให้นักเรียนได้กระทำกิจกรรมโดยมีจุดมุ่งหมายเพื่อพัฒนาความสามารถของนักเรียนให้ดีขึ้น  แบบเรียนและแบบฝึกหัดเป็นสื่อการเรียนชนิดหนึ่งที่ทำขึ้นอย่างเป็นระบบสามารถพัฒนาการเรียนของนักเรียนได้  เป็นประโยชน์ต่อการจัดการเรียนการสอน  คือ เป็นเครื่องมือที่ช่วยให้เกิดการเรียนรู้เป็นเครื่องมือวัดผลและประเมินผลการเรียน  ช่วยให้ครูทราบความก้าวหน้าหรือข้อบกพร่องของนักเรียน   และช่วยให้นักเรียนประสบผลสำเร็จในการเรียน

……….ข้อจำกัดของการใช้สื่อแบบเรียนรายวิชา ถ้าจะให้ได้สิ่งพิมพ์คุณภาพดี จำเป็นต้องใช้ต้นทุนในการผลิตสูง บางครั้งต้องพิมพ์ใหม่เพื่อปรับปรุงข้อมูลที่ล้าสมัย ผู้ที่ไม่รู้หนังสือไม่สามารถอ่านเข้าใจได้ ตัวอย่างในบางวิชาอาจให้ตัวอย่าง มุมมอง ไม่ครบถ้วน อาจจะลำบากในการจัดหา ขนส่ง เพราะมีน้ำหนักมาก  แบบเรียนรายวิชาบางเล่มอาจมีขนาดใหญ่ บางครั้งแบบเรียนอาจมีราคาสูงเกินไป เช่น แบบเรียนจากต่างประเทศ เสียหายได้ง่าย การเก็บรักษาลำบาก ไม่กันน้ำ การแสดงของจำลอง หุ่นจำลองขนาดเท่า หรือขยายของจริงอาจไม่สามารถทำได้อย่างชัดเจนด้วยข้อจำกัดของต้นทุน ผู้สอนอาจต้องเขียนซ้ำเนื้อหานั้นลงบนกระดานอีกครั้ง แม้ว่าจะมีข้อจำกัดสำคัญคือความไม่น่าสนใจของหนังสือเรียนรายวิชา ไม่สามารถสร้างแรงจูงใจในการอ่าน ซึ่งเป็นฟังก์ชันคุณประโยชน์หลักของสื่อการเรียนการสอนประเภทนี้  นอกจากนี้หนังสือเรียนก็ยังเป็นสื่อการเรียนรู้ที่มีต้นทุนในการทำซ้ำที่สูงอีกด้วย